ΗΜΕΡΑ ΠΟΙΗΣΗΣ – 21η ΜΑΡΤΙΟΥ 2018: Η ΣΗΜΑΣΙΑ Ο ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΗΣ, ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΚΑΡΑΦΩΤΙΑ

  ΗΜΕΡΑ  ΠΟΙΗΣΗΣ – 21^η Μαρτίου 201

Η σημασία, ο ρόλος κι η αποστολή της

————————————————

Καταρχήν  να δηλώσουμε  πως η Ποίηση, όπως και η Τέχνη γενικότερα, δεν είναι μάθημα, ούτε γίνεται με συνταγές και στερεότυπα. Ανοικτός διάλογος είναι και συνομιλία, μια εντελώς προσωπική δημιουργία, μια εντελώς προσωπική υπόθεση, που αφορά όμως και τους άλλους, που αφορά και τον περίγυρό της. ‘’ Στην τέχνη είμαστε όλοι αυτοδίδακτοι’’,   κατά τον  νομπελίστα ποιητή μας Γιώργο  Σεφέρη. Ο κόσμος της καλλιτεχνικής δημιουργίας δεν μπορεί παρά να είναι ανοικτός, ελεύθερος, ασύνορος, πολύχρωμος, πολύμορφος, πολυδιάστατος. Ούτε και μπορεί η δημιουργική φαντασία του καλλιτέχνη να περιορίζεται και να υπηρετεί  συγκεκριμένα δεοντολογικά σχήματα, καθιερωμένες αισθητικές γραμμές, τεχνοτροπίες, κατηγορίες κ.τ.λ. Επειδή η Ποίηση είναι ουσιαστικά μια απέραντη κι αχαρτογράφητη περιοχή, η οποία έχει πάντοτε καταγωγή αλλά όχι σύνορα.

Από την άλλη η ποίηση δεν μπορεί να είναι το ο,τιδήποτε. Παρόλο που ένας ορισμός της είναι πάντοτε ριψοκίνδυνος και συζητήσιμος, κατέχει ή θα έπρεπε να κατέχει  τρία βασικά στοιχεία και συστατικά. 1).Τις  ακριβείς, καθοριστικές κι ακόμα όμορφες  λέξεις. 2). Την Εικόνα, δηλάδή, μια γλώσσα μέσα από τις λέξεις και πέρα από τις λέξεις, μια εικονοπλαστική ικανότητα. 3). Ένα εσωτερικό ρυθμό και μέτρο, κατά πως ο ποιητής αντιλαμβάνεται τις ηχητικές και μετρικές δυνατότητες της γλώσσας toυ. Ας μην μιλήσουμε, βέβαια, για την ομοιοκαταληξία η οποία ξεπεράστηκε πια εδώ και πολλά χρόνια ως αναπόσπαστο  στοιχείο της ποίησης, αφού αυτή ενέχει πάντοτε τον κίνδυνο έκπτωσης  του μέτρου και του νοήματος  της, σε βαθμό που ο Κοραής την απεκάλεσε ‘’ψώρα της ποίησης’’  κι ο Κάλβος ‘’ βαρβαρότητα της ποίησης’’. Σίγουρα, όμως, υπάρχουν κι άλλα στοιχεία που την ξεχωρίζουν, όπως για παράδειγμα, ο ελλειπτικός, υπαινικτικός, συμπυκνωμένος και φορτισμένος στον υπέρτατο βαθμό λόγος της, τόσο συναισθηματικά, όσο και νοητικά. Γι αυτό κι ο πεζός λόγος, η αφήγηση είναι ένα λογοτεχνικό είδος πιο άμεσο και ξεκάθαρο από την  ποίηση, που συνήθως είναι  αμφίσημη και πολύσημη.

Η Ποίηση θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί, επίσης, ως υψηλή αισθητική του λόγου και του πνεύματος, το λουλούδι, το άρωμα, ό,τι πιο λεπτό κι ευαίσθητο στη ζωή μας. Αισθητική και πνευματική ανάταση, ανάβαση, ουρανός, αγνότητα, αθωότητα κι αγιότητα ακόμα, αφού μέσα απ’ αυτή ο αληθινός  ποιητής διεκδικεί την αυθεντικότητα, την καθαρότητα του συναισθήματος και της άποψής του , την αγαπητική του σχέση με τη ζωή και τα πράγματα. Γιατί  η ποίηση δεν είναι μόνο αισθητική απόλαυση και τέρψη, αλλά ταυτόχρονα και μια υψηλή πνευματική, παιδευτική  και φιλοσοφική λειτουργία. ‘’Ποίησις  φιλοσοφότερον ιστορίας’’  όπως την χαρακτήρισε ο  Αριστοτέλης και κατά άλλους ‘’η φιλοσοφία είναι η ψυχή της ποίησης’’. Μια  ποίηση που οξύνει το πνεύμα και υπερβαίνει τις αισθήσεις, κι ένας γνήσιος  ποιητής που ταυτόχρονα είναι και  βαθύς στοχαστής. Όχι μόνο αισθάνεται βαθιά, αλλά και βαθιά νοεί.

Βέβαια, ο ποιητής μέσα από την ποίηση δεν εκφράζει μόνο τη χαρά, την έκσταση , την ευδαιμονία του μπροστά στην ομορφιά και την αγάπη, αλλά και τον πόνο, την αγωνία του , που είναι συνήθως πιο συχνή και πιο μεγάλη  στον  ‘’πραγματικό’’ κόσμο του σήμερα. Ο ποιητής που κάνει την πληγή του, πηγή έμπνευσης και δημιουργίας. Που δεν γράφει αβασάνιστα, ανώδυνα, αναίμακτα, αλλά που μετουσιώνει την εμπειρία του, την οδύνη και την αγωνία του σε καυτούς, πυρακτωμένους στίχους. Που περνά μέσα από τον υπαρξιακό συγκλονισμό του, το οντολογικό του ζήτημα για να βρει την δημιουργική του λύτρωση. Ο ποιητής που μόνος επωμίζεται την ευθύνη του εγώ, την ευθύνη του έργου του.

Πολλές, ωστόσο, οι ‘’παγίδες’’ της ποίησης, όπως ο περίτεχνος βερπαλισμός, η επιτήδευση, μια ακραία λεξηθηρεία και λεξηλαγνεία, μια μεγαλόστομη ρητορική, μια ακατάσχετη λογοκοπία, ένας ακαταλαβίστικος γρίφος και άλλα πολλά. Δική μας θέση είναι πως η μεγάλη ποίηση είναι απλή και βαθιά, έτσι που να μπορεί να συγκινεί και τους αμύητους σ’ αυτή. Ακόμα,  η  μόνιμη και μονομερής συναλλαγή του ποιητή με τη φιλοδοξία ή ματαιοδοξία της καλλιτεχνικής του αναγνώρισης, η οποία σαν μοναδικό κίνητρο τον κενώνει από την ουσία. Αντί, σαν ταπεινός δουλευτής, ευλαβικά να την ιερουργεί και πιστά να την υπηρετεί με μια χαμηλόφωνη αξιοπρέπεια και σεμνότητα, κι ό,τι μείνει στο τέλος, ας μείνει. Η αναγνώριση είναι  μια μεταγενέστερη και τελική διαδικασία. Πολύ συχνά όταν ο καλλιτέχνης συμπληρώσει τον συγγραφικό ή και βιολογικό του κύκλο.

Η ποίηση κατά τον σημαντικό  σύγχρονο ποιητή Τίτο Πατρίκιο ‘’δεν ανατρέπει καθεστώτα, αλλά συνειδήσεις’’. Συνταυτίζεται και συνοδοιπορεί  με τους αγώνες των λαών για αξίες και ιδανικά, όπως η ελευθερία και δικαιοσύνη, εμπνέοντας και εμπνεόμενη. Με τους πνευματικούς και ηθικούς αγώνες των ανθρώπων, δημιουργώντας μεγαλειώδη συναισθήματα και στοχασμούς πίστης, αφοσίωσης, πάθους, ορμής κι ελπίδας. Η ποίηση που θα παραμένει στον αιώνα, όσο είναι γνήσια κι αυθεντική, γιατί έχει μια διαχρονική κι ατελεύτητη αξία. Αποστολή της ποίησης είναι το ήθος, η αλήθεια , η ομορφιά γι  αυτό και απελευθερώνει, λυτρώνει  τον  άνθρωπο με την ομορφιά και την αλήθεια της. Η ποίηση που αναζητά κι αναδεικνύει τελικά την ουσία και την σοφία του κόσμου.

 

Ευάγγελος Καραφωτιάς

Λογοτέχνης.