ΤΟ ΑΠΟΛΟΓΗΜΑ (αφιέρωμα στην ελληνική γραμματεία) ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΚΡΙΣΤΗ ΧΑΡΑΚΗ

Γενική Συνέλευση της Εταιρείας Λογοτεχνών Λεμεσού «Βασίλης Μιχαηλίδης»

Χώρος: Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Λεμεσού,

26 Οκτωβρίου 2016

 

ΤΟ ΑΠΟΛΟΓΗΜΑ

(αφιέρωμα στην ελληνική γραμματεία) 

του Κρίστη Χαράκη

 (Απόσπασμα από τον Απολογισμό του Προέδρου της Εταιρείας Λογοτεχνών Λεμεσού: Βασίλης Μιχαηλίδης, αναφορικά με το πρόβλημα της γλώσσας μας)

 

«… Είναι σημαντικό να συμπλέουν οι αναδράσεις από την ορατή έκφραση των συνέδρων αναφορικά με το πρόβλημα της γλώσσας μας.

Από το ξεκίνημα του 2013 αναζητήσαμε τρόπους της ανάπτυξης του πολιτισμού μας, την ίδια στιγμή που η πατρίδα μας περνούσε τα «στενά των συμπληγάδων» της οικονομικής κρίσης. Πήραμε θέση απέναντι στην οικονομική κρίση, εντοπίζοντας την πνευματική κρίση, με δημοσιεύσεις, ανακηρύξεις σε έξι γλώσσες και ανακοινώσεις μελετών στον ντόπιο και ξένο περιοδικό τύπο. Έχουμε ανησυχία και λόγο σήμερα, απέναντι στις συμπληγάδες και τις σειρήνες που θέλουν να εκτροχιάσουν την ελληνική γραμματεία από τον μαθησιακό κορμό, στα σχολειά μας.

Η αδιάφορη εποχή απέναντι στην αρχαία γραμματεία προκαλεί κρίση στον πολιτισμό, κρίση στις μνήμες και κρίση στην ιστορία. Βιώνουμε, φίλες και φίλοι, μια πραγματικότητα, όπου οιονεί κλείνουν οι δρόμοι, που οδηγούν προς τα βαθύτερα γνωρίσματα της ελληνικής γραμματείας, της ελληνικής λογοτεχνίας και της ιστορίας, προκειμένου να περάσει η λεγόμενη «φιλελεύθερη πραγματικότητα» της στιγμής, με αποφάσεις ανηλίκων.

Το ξεσπίτωμα της γλωσσικής μνήμης και της διαλεκτικής ιστορίας, οδηγεί νομοτελειακά σε ανωριμότητα τη μελλοντική φυσιογνωμία του λαού μας. Οι λογοτέχνες της Ελλάδας και της Κύπρου, οι καθηγητές και οι λόγιοι έχουν υπόθεση, αλλά πιο πολύ την ευθύνη – άσχετα κομματικών χρωματισμών – να μετρηθεί η έκφρασή τους, στην πλευρά της ιστορίας. Άνθρωπος των γραμμάτων χωρίς θέση απέναντι στον ορατό κίνδυνο που ταλαιπωρεί την ελληνική γραμματεία, αφήνει το μέλλον του εσωτερικού μας πολιτισμού κολοβωμένο. Αν η γλώσσα μας μείνει αθωράκιστη, ο επικίνδυνος τυχοδιωκτισμός της στιγμής θα πετάξει όχι μόνο την αρχαία γραμματεία εκτός νυμφώνος, αλλά και τον πλούτο του ελληνικού πνεύματος, την «έξιν», που βελτιστοποιεί  τη φύση της ψυχής των νέων μας, «το έχειν», που αναγεννά το Δημιουργούν στη σύγχρονη ελληνική γραμματεία.

Το έλλειμμα από κομμένες ρίζες της γλώσσας μας, προκαλεί ανεπούλωτες πληγές στη γνώση και την πνευματική φυσιογνωμία των Ελλήνων. Μπορεί αυτό να μην ισχύει με άλλα γλωσσικά εργαλεία, ισχύει, όμως στη δημιουργική ελληνική γλώσσα. Η γλώσσα μας στηρίζεται σε λειτουργικές δομές μαθηματικής λογικής και φιλοσοφικής διαλεκτικής. Διαθέτει αναδράσεις από τις πρώτες ρίζες, από τις οποίες τρέφεται η αειφόρος συνδεσιμότητα ενός αρθρωτού χρόνου δημιουργικής πορείας. Η ελληνική γλώσσα εμφανίζει ταυτόχρονα τον καρπό του «Τώρα», στη δημοτική, την καθαρεύουσα, αλλά και τα διάφορα γλωσσικά ιδιώματα να είναι σε συγχρωτισμό με τις πιο βαθιές ρίζες, πίσω στον χρόνο. Αυτή η «συνδεσιμότητα», έστω των «χαλαρών δομικών συζεύξεων» της αρχαίας γραμματείας με τη δημοτική γλώσσα και την ντοπιολαλιά μας, σχηματίζει «το έχειν» του εσωτερικού πολιτισμού των παιδιών μας. Δικαιωματικά τα παιδιά μας κληρονομούν την εξελικτική γνησιότητα του πολιτισμού μας. Κανείς δεν έχει δικαίωμα να αφαιρεί το δικαίωμα της πολιτιστικής γνώσης από τα παιδιά μας, γιατί οι ρίζες της ελληνικής μας γλώσσας είναι η ταυτότητα της πολιτιστικής ψυχής και η «στάση» ζωής που διατηρεί τη σχέση μας, με τη σοφία των υπολοίπων  λαών της Ευρώπης.

Είναι υποχρέωση της σημερινής γενιάς των λογίων να προστατεύσει το δυναμικό ανατροφοδοτούμενο σύστημα εισροών-εκροών ρίζας-καρπού, ως πρότυπο διδακτικής δομής «ανοικτού συστήματος» στον χρόνο, που καλλιεργεί «έξιν» στους νέους και αναπτύσσει «το κεκτήσθαι νούν», που αναγεννά τις ποιητικές διαλεκτικές «στάσεις» και το δημιουργικό συμπεριφορικό ανάστημα της ελληνικής μας γλώσσας. Η ελληνική γλώσσα δεν είναι “bonsai” που αποκτά ομορφιά σε αβαθείς γλάστρες. Η δημοτική, η καθαρεύουσα, και ιδιαίτερα το κυπριακό, το κρητικό και τ’ άλλα ιδιώματα, όλα, είναι καρποί που τράφηκαν με χυμούς από το ίδιο δέντρο: το δέντρο με τις πιο βαθιές ρίζες ιδεών. Η αρχαία γραμματεία είναι, και ιδέα, και πατρίδα, και ιστορία!

Επιτρέψτε μου να κλείσω αυτή την αρχική του απολογισμού παρένθεση με μια αξιωματική υπόθεση: όσο η αρχαία ελληνική γραμματεία απομονώνεται  από τον μαθησιακό κορμό, τόσο πιο πολύ ο πνευματικός πολιτισμός εγκλωβίζεται σε  χαοτικές οδύσσειες και τόσο πιο πολύ απομακρύνει τον νου από την κριτική και δημιουργική σκέψη και αφυδατώνεται ο πολιτισμός. Ο μειοδότης της σημασίας της ελληνικής γραμματείας, στο όνομα μιας πραγματικότητας του φιλελευθερισμού της στιγμής, θα παραμένει στην ιστορία του πολιτισμού μας άνολβος, ανόσιος, «μικρός» και ανολοκλήρωτος σε ανάστημα ευθύνης.

Και κλείνω, με έναν αναλογικό και προβολικό τρόπο σκέψης, που δανείζομαι από τους στίχους του ποιητή της 9^ης Ιουλίου, γιατί η ποιητική του Βασίλη Μιχαηλίδη εμπεριέχει διαλεκτικές αναδράσεις «ισομορφικής ιδιότητας». Η αιωνίως υπάρχουσα ρωμιοσύνη στα λόγια του ποιητή συνιστά ένα όντως θεωρητικό υπόδειγμα μεταφορικής σκέψης, που ερμηνεύει  τη λειτουργικότητα της αει-γεννήτορος ελληνικής γραμματείας, της γλώσσας μας.  Το διαλεκτικό δύστυχο «[…] η Ρωμιοσύνη εν φυλή συνότζιαιρη του κόσμου, κανένας δεν εβρέθηκεν για να την ι-ξηλείψη […]», άσχετα τι ήθελε να διακηρύξει ο ποιητής, χορηγεί προεκτάσεις «ποιητικού θεωρητικού προτύπου» που αγκαλιάζει και την ελληνική γραμματεία.

Με αυτές τις σκέψεις στηρίξαμε σχεδιασμούς ρόλων και επιδράσεων με στόχο να φέρουμε τους νέους πιο κοντά στην ελληνική λογοτεχνία. Είναι για μας παιδαγωγικό στοίχημα ότι, ο δρόμος της αρετής, με την αρχαιοπρεπή έννοια, είναι στρωμένος πάνω στη γλώσσα μας».

Δρ Κρίστης Χαράκης