ΣΕ ΚΗΠΟ ΞΕΝΟ ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΠΙΛΛΑ, 2012, ΕΚΔ. ΑΚΤΗ ΚΡΙΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΑΝΔΡΕΑ ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗ

Σε Κήπο Ξένο: Αντώνη Πιλλά, 2012, Εκδ. Ακτή, σελ. 78

Ο Ξένος Κήπος του Αντώνη Πιλλά μάς μεταφέρει σε ένα κόσμο μυσταγωγίας, όπου φυσά πνεύμα μυστηρίου, όπου σ’ αυτό συναδελφώνονται όλα τα φυσικά και τα αφύσικα, τα προαιώνια και τα μελλούμενα, τα νυν και τα αεί, φτάνει σε αυτόν τον κόσμο να φωτίζει, λυχνία αείφωτη, το γλυκύτατο φως του Κυρίου.

Για τον Αντώνη Πιλλά η Σιωπή και η Ησυχία είναι λαλίστατες, εμπεριέχουν στον υπόκωφο ήχο τους εγκόσμιες φωνές, μιλήματα, μυριολόγιστα Δόξα σοι, υμνητικά προσκυνήματα, πνευματικές ζωηφόρες αναβάσεις. Άλγη και χαρές και θρήνοι και φωνές μετοικούν μυσταγωγικά στη Σιωπή που θάλλει. Είναι στιγμές που η θεία Σιωπή αντικαθρεφτίζει την όψη των λευκών αγγέλων, χαράσσει τα αιώνια ρήματα μορφών γαλήνης. Στην «ερμιά» του Α. Πιλλά μελωδούν ο Αγ. Ερμογένης, τα ταπεινά χελιδονάκια του όρους, οι ερημωμένες εκκλησιές. Αγαθοεργή σιωπή, ολόφωτη και πιο πέρα φεγγερή και διάφανη, που καλωσορίζει τον κουρασμένο διαβάτη, που μιλά με το βλέμμα των παιδιών.

Ο Α. Πιλλάς βλέπει τη φύση να ανασταίνεται και να υμνεί, να εγείρεται εκ του τάφου και να  δοξάζει τον Ένα. Άλλοτε πάλι, σαν ζυγώσει ο φόβος ακούει τους ψιθύρους τ’ αγεριού μες στα φύλλα, βλέπει τις αιθρίες σαν θόλο εκκλησιάς, το θυμίαμα σαν νέφη ουρανικά πάνω από τα όρη που κτίζει ο πόνος. Και την ώρα της ύμνησης, ως και τα δέντρα λυγίζουν για προσευχή, και όλα μα όλα, κτήνη, πετεινά και άνθρωποι πάσης φυλής και χρώματος και πάσης ηλικίας, συναδελφώνονται στην αιφνίδια Έλλαμψη της Θείας Αγάπης. Κάθε αυγή, ο Πιλλάς, βλέπει τα χρώματα να μπαίνουν στα σπίτια και στους δρόμους, να φιλούν τα πρόσωπα των κουρασμένων και να υψώνουν ένα πικρό, αόριστο χαμόγελο.

Η πνευματική του υπόσταση, τού επιτρέπει να μάς μυήσει σε κόσμους άλλους. Με τα μάτια της ψυχής του μπορεί να διακρίνει τι εστί εξαίσιο σύντριμμα, υπερούσια στιγμή, θέαση αινιγματική, θειότατη άκρη αγωνίας, νύκτες αποδημιών, φράκτης ιλαρός και ισκιερό κατώφλι. Το ιλαρό δάκρυ, η νοσταλγία των ουρανών και της βραδιάς η θλίψη διασχίζουν τους καιρούς και μάς συνδέουν με το υπερβατικό, με «πνευματικές πολιτείες» ανώτερες, άυλες και αόρατες, «με διεργασίες εσωτερικές, μυστικές, πνευματικές και αθάνατες»[1]. Ο ποιητής μπορεί να εντοπίσει με τη διακριτική ικανότητα της ποιητικής γραφίδας του, τι εστί δάκρυ ματαιότητας, ακήρατος θλίψη, ρήματα ξενιτείας.

Σ’ αυτόν τον κόσμο, τον Ξένο Κήπο, μπορεί κανείς να μαζέψει μικρά στεφάνια ουρανικά, άνθη και κρίνα του Σταυρού, να ακούσει μυστικές καμπάνες αναστάσιμες, μυστικά πουλιά και θεσπέσια κρίνα των κυμάτων. Σ’ αυτόν τον κόσμο, τρέχουν ποτάμια από χλόη και σε δέντρων κορφές σκαλώνουν άγραφα ποιήματα.

Ακόμα και στον ευτελή και θορυβώδη κόσμο μας, με τους σκονισμένους διασταυρούμενους δρόμους μας, ο Α. Πιλλάς ψηλαφεί στοιχεία απ’ τα μέρη τ’ ουρανού που μετοίκησαν στον κόσμο μας όπως το Σταυροβούνι, οι ρασοφόρες μορφές γαλήνης, τα άγια εικονίσματα, η Παναγία η Σαλαμιώτισσα, η Θεοσκέπαστη, το βλέμμα της μάνας, το χέρι που απλώνει, το φως, το νερό και το ψωμί στα σπίτια των ταπεινών. Αποτελούν οάσεις πνευματικές, ζωηφόρες ανάσες στο βούτηγμα του άγονου καιρού, στους κήπους των πικραμένων. Μέσα στη δόξα των ρόδων βρίσκει φυλαγμένα ίχνη αγγέλων που παραστράτησαν στη γη μας, μια κρυμμένη πανδαισία για να ενδύσει τη ψυχή που άστραψε μέσα στον καιρό. Μες στα σκοτεινά φυλλώματα της νύχτας και τη μοναξιά του κόσμου βρίσκει του ζώου το τρομαγμένο βλέμμα, την ερημιά των άστρων, τα δέντρα που μιλούν με τη σιωπή τους για τις γενιές που πέρασαν και κείνες που θα φτάσουν, δυο στάχυα φως στην κόμη των παιδιών. Εντοπίζει στις μικρές στιγμές του ήλιου την άσπρη πέτρα, τ’ ασάλευτα φτερά των περιστεριών, δυο στάλες ήλιου στ’ ανοικτά χέρια και εαρινά πουλιά στων παιδιών τα μαλλιά.

Ο ποιητής δεν διστάζει μες στον εξαίσιο υπέρκαλλο και υπερβατικό κόσμο του, να ψέξει τα ραντάρ και τα αεροπλάνα των νεοκαισσάρων και να οραματιστεί της λευτεριάς τραγούδια σ’ ένα αμίλητο ουρανό, σε μια στιγμή που τρέμει. Τρομάζει μπροστά στην άγρια λήθη στην οποία κάποιοι σύψυχοι βουλιάζουν.

Ο Α. Πιλλάς, μες στους καιρούς αυτούς της εξορίας, πλέει μες στην αγάπη του Κυρίου κι αποθέτει τριαντάφυλλα στα πόδια Του.

Ο στίχος του ελεύθερος και αυτάρκης. Είναι φορές που μέσα σ’ αυτόν συναντά κανείς τον Γ. Βερίτη ή ακόμα και τον Νικηφόρο Βρεττάκο όπως στο ποίημα «Μες’ στην αγάπη σου».

Πλέω μες στην αγάπη Σου, Κύριε

και που ν’ ανοίξω πανί δεν γνωρίζω

μέσα σε τόσο φως^. έτσι αποσπώ

από μέσα μου ένα τριαντάφυλλο

και το αποθέτω σαν δάκρυ στα πόδια Σου.

Το λυρικό στοιχείο έντονο και απαραίτητο για να αποτυπώσει την ψυχική ευφορία του ποιητή σαν αυτός μετατρέπεται σε πολίτη του Ξένου Κήπου. Κι απορεί κανείς. Είναι πράγματι ξένος, ένας τόπος που περιγράφεται, που εικονοπλάθεται με τόση επιδεξιότητα;

Μέσα στις γλωσσικές διαδρομές του «Ξένου Κήπου» εντοπίζει κανείς στοιχειακές λέξεις και σύμβολα πνευματικών, ψαλμικών και άλλων εκκλησιαστικών βιβλίων, που είναι αναγκαία για να μυηθεί ο αναγνώστης στη μεταφυσική, πνευματική διάσταση της Αλήθειας και της Ζωής, της Ορθοδοξίας. Συχνές στοιχειακές λέξεις αποτελούν το δάκρυ, η ησυχία και η σιωπή, η ερημιά, η θλίψη, οι σκιές, το φως και το σκοτάδι, η βροχή και η φύση.

Υποδόρια, αλλά πολύ συχνά, τον Α. Πιλλά, στον Ξένο Κήπο, τον απασχολεί ο χρόνος που άλλοτε γίνεται ένα αθέατο ρολόι κι άλλοτε ένα φορτίο που σηκώνει με το θάνατο να εδρεύει. Κάποτε θάμβει ο Αντώνης Πιλλάς από τη σκοτεινή τρεμάμενη ροή του χρόνου για το χθες, το τώρα και το αύριο, με το βάρος του άχρονου. Αλλά νιώθει ότι το αδράχτι του χρόνου σε ανύποπτες ώρες, μπορεί να το διασχίσουν αγέρινες μορφές νεκρών αγαπημένων που επιστρέφουν, οι ψυχές που λευτερώθηκαν. Είναι φορές που το απροσμέτρητο του χρόνου, σταματάει στη σιωπή της πέτρας, στο φως αιώνιου θέρους και σε μορφές που λάμπουν μες στη μνήμη.

Είναι στιγμές που διερωτάται κανείς αν πρόκειται περί μιας ιδιαίτερης «ταξιδιωτικής» ποίησης. Μιας «ταξιδιωτικής» ποίησης που δεν μας ταξιδεύει σε κάποια γνωστά ή άγνωστα μέρη της Γης αλλά που μας ταξιδεύει στο υπερβατικό και στο υπέρλογο. Η βιωματική εμπειρία αποτελεί απαραίτητο στοιχείο του αναγνώστη για να μπορεί να αντιληφθεί το απροσμέτρητο βάθος και δυσθεώρητο ύψος των πνευματικών νοημάτων που παραμονεύουν σε κάθε στίχο του Ξένου Κήπου. Και αν ακόμα η βιωματική εμπειρία δεν υπάρχει από προηγουμένως, είναι τόσο επιδέξια η εν λόγω ποίηση, που η συνειδητή ανάγνωσή της αποτελεί το άνοιγμα της πόρτας της πνευματικής βίωσης.

Στον Ξένο Κήπο του Α. Πιλλά, το υπέρλογο και το υπερβατικό, το υπερρεαλιστικό και το υπέρμετρο παίρνουν τη θέση του μεταφυσικού, του μεταπτωτικού, του μεταφορικού. Σμίγουν σ’ αυτόν η θλίψη κι η χαρά αυτού του κόσμου και μόνον η σιωπή μέσα στα δέντρα ανασαίνει. Σμίγει το χαμόγελο, το ήσυχο φως του ήλιου και ο ήχος του νερού, σε μια κίνηση αποδημίας σε Κήπο Ξένο.

Η ποίηση είναι η αποκάλυψη της δεύτερης ζωής που παίζεται μέσα στην πρώτη. Η μυστική κίνηση των πραγμάτων. Μια «μαγεία» που μάς μεταφέρει στη βαθύτερη, στην ουσιαστική πραγματικότητα[2]. Η εν λόγω ποιητική συλλογή, μάς αποκαλύπτει με επιδεξιότητα την όντως Ζωή, τον Ξένο Κήπο του ποιητή. Αδιαμφισβήτητα η ποιητική συλλογή «Σε Κήπο Ξένο» αποτελεί την ύψιστη, μέχρι στιγμής, ποιητική δημιουργία του ποιητή Αντώνη Πιλλά.

Συγχαρητήρια.

 

Δρ Ανδρέας Χατζηχαμπής

Γεωργίου Αναστασίου 8

3070 Λεμεσός

a.chadjihambi@cytanet.com.cy

 

 

[1] Ανδρέας Χατζηχαμπής, 2008. Στην Ακτή των Ποιητών. Λεμεσός: Βιβλιεκδοτική, σελ. 70.

[2] Οδυσσέας Ελύτης, 2011. Συν τοις άλλοις. Αθήνα: Ύψιλον, σελ. 343.

 

Πηγή Εικόνας:

https://artusa.com/files/store/product/white-downthegardenpath.jpg