ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑΣΤΡΕΣ ΟΔΥΣΣΕΙΕΣ: ΚΡΙΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΟ «ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΑΣΤΕΡΗΣ» ΤΟΥ Α. ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗ, ΚΕΔΡΟΣ, 2018. ΓΡΑΦΕΙ Ο ΔΡ ΚΡΙΣΤΗΣ ΧΑΡΑΚΗΣ

 

Σαν μου ζήτησε ο ποιητής Ανδρέας Χατζηχαμπής να μελετήσω τη νέα ποιητική του σύνθεση με τον τίτλο: «Οδυσσέας Αστέρης» προτού προχωρήσει στην έκδοση της σύνθεσής του, ένοιωσα τα αισθήματα ενός φίλου-δημιουργού να μου εμπιστεύονται το αποκόσμιο εσωτερικό ταξίδι του! Για την τιμή, την εκτίμηση και την εμπιστοσύνη στην κρίση μου, τον ευχαριστώ. Ελπίζω πως το εγχείρημά μου, θα προσφέρει κάποια χρήσιμα στοιχεία λειτουργιστικής ανάλυσης, έστω και σε μια μορφή παρενθετικών σημάνσεων ορισμένων από τον πλούτο των αξιών του περιεχομένου της ποίησής του!

 

Άρχισα με το εναρκτήριο ποίημά του, το «Οδυσσέας Αστέρης». Το ποίημα αυτό χρειάζεται μια ιδιαίτερη αναφορά όχι μόνο γιατί έχει τον τίτλο ολόκληρης της σύνθεσης, αλλά και γιατί εισάγει τον αναγνώστη να γνωρίσει την ταυτότητα του ήρωα του ποιητή. Στους ίδιους αυτούς στίχους υπάρχει και το βέλος της πυξίδας του στοχασμού του που μας οδηγεί να συνταξιδέψουμε ολόκληρη τη διαδρομή της στιχουργίας του Οδυσσέα Αστέρη, όπου ο ποιητής, τον θέλει να είναι, και καπετάνιο, και ποιητή! Σηκώνοντας την αυλαία σε μια πρώτη ανάγνωση, κυριολεκτικά «κόλλησα» απολαμβάνοντας συνεπαρμένος τη δραματουργία και την αλήθεια των στοχαστικών εικόνων του πρώτου ποιήματος του συγγραφέα!

 

Αυτό που διακρίνει το ποίημα είναι το γεγονός ότι «παγιδεύει» στους στίχους του τον αναγνώστη χάρη στην ποιητική αμεσότητα, την καθαρότητα της γραφής, τη γρήγορη πλοκή και το στοιχείο της περιπέτειας, μιας άλλοτε πραγματικής, άλλοτε συμβολικής και άλλοτε αλληγορικής περιπέτειας. Τον «Οδυσσέα Αστέρη», τον ένιωσα και σαν μαγεία και σαν ενέργεια που γεννιόταν μέσα από την Ιθάκη και των δικών μου αστερισμών, της δικής μου ψυχής! Είμαι σίγουρος πως θα το νιώσει κάθε αναγνώστης.

 

Από τους πρώτους στίχους δανείστηκα τη δύναμη της μουσικότητας των πεντάγραμμων ημιτονοειδών κυμάτων να κτυπούν με στίχους την τριήρη της φαντασίας του ποιητή. Σαν «παραμυθένιο νανούρισμα» παρουσιάστηκε και η δική μου «παιδικότητα» από τον ήχο της ποίησης. Όλα – σε μια κατάσταση μέθεξης – συλλαμβάνουν, με θεατρικές εικόνες, τη γενετήσια δύναμη της ύπαρξης του αιώνιου ομηρικού ήρωα, ως «μίμηση ύφους» του ποιητή με τον εαυτό του:

«Γεννήθηκε μες στους λεμονανθούς και μες τα μύρα

Πάνω στον αφρό της θάλασσας

Με ένα κρίνο του γιαλού στο χέρι

Κι ένα αγκάθι στην καρδιά…»!

 

Οι στίχοι σπινθηροβολούν εξπρεσιονιστικό ρομαντισμό της αιώνιας γένεσης, «σε έναν τόπο που τον δέρνουν οι αιώνες», μάς λέει κι ο ποιητής· κι’ ο αναγνώστης αυτοποιητικά εστιάζεται, «επανεισάγοντας» θύμησες εντοπιότητας: της από «γένεσης κόσμου» δικής του παιδικότητας με τους «ανθούς», τα «μύρα» και τις «θάλασσες», που αφήνουν την Γης ακίνητη, «μέσα στο παιδικό δωμάτιο» της εσωτερικής του «Ιθάκης».

 

Και, με κοινό τόπο την «πληροφορία», αρχίζει η «διαμεσολάβηση» των προβολικών εικόνων των στίχων του, που διαβάζονται ως διάσπαρτες σκιές μιας «χαμένης παιδικότητας» ενάντια στον ήχο του χρόνου, πάντα με ένα κοινό φόντο επικοινωνιακής ανάμνησης και ποιητή, και αναγνώστη!

 

Όσο προχωρούσα από ποίημα σε ποίημα, ολοένα πιο πολύ ένιωθα την πανοπλία του αιώνιου επικού ήρωα να ταξιδεύει με τους στίχους του Ανδρέα Χατζηχαμπή, αγγίζοντας και τα δικά μου υπαρξιακά βάθη, στην καρδιά των συναισθημάτων της παιδικότητάς μου, και διαμέσου των μαιάνδρων της κοινής ιστορικής μας ύπαρξης.

 

Στην ελεύθερη ποίηση των σύγχρονων ποιητών της γενιάς μας, αυτών που αγγίζουν τα συναισθήματα με εικόνες από το δράμα της πατρίδας του 1974, αλλά και των όπου γης ποιητών, αυτών που από τις πολύ πρόσφατες πληγές των καταδιωγμένων αθώων Σύρων προσφύγων, βιώνει το ζωντανό γκέτο των τειχισμάτων της ευρωπαϊκής κλειστής πόρτας. Η «πληροφορία» θεωρείται από τους δημιουργούς που αποτείνονται σε αναγνώστες με ζωντανά δραματικά βιώματα a priori-a posteriori ως ενσωματωμένο συστατικό επικοινωνίας ποιητή-αναγνώστη. Η ιδιότητα της «ενσωματωμένης πληροφορίας» βρίσκεται και στην ποίηση του Χατζηχαμπή και θεωρείται ταυτόσημη, τόσο στον ποιητή, όσο και στον αναγνώστη, διαπιστώνεται κρυμμένη στον λυρισμό των στίχων του ποιητή και στους παλμούς της καρδιάς του αναγνώστη. Άλλωστε, είμαστε στην εποχή που η πληροφορία από μόνη της έρχεται και μας βρίσκει στα σπίτια μας, ως ένα «εσωτερικό και εξωτερικό οπτικοακουστικό πλέγμα» που ο καθένας μας, είτε θα το αναπαράγει, είτε θα το αποσιωπήσει.

 

Στον δικό μας χώρο, αναγνώστης και ποιητής ακούνε την ίδια ώρα τύμπανα και ήχους πολέμων. Ξεχωρίζουν με τα ίδιες ευαισθησίες τα παραμορφωτικά χρώματα της πείνας και τους ήχους της φωτιάς και του μετάλλου που κατατρέχει γυναικόπαιδα. Στις ψυχές των γνήσιων ποιητών του κόσμου,  βιβλικός γείτονας είναι ο όπου γης άνθρωπος. Στους ανθρώπινους στίχους, και η πείνα, και ο βιασμός, και η σφαγή και η ξενιτεία και η προσφυγιά διαθέτει χρώμα και ήχο. Δεν θα μπορούσα να διανοηθώ γνήσιο ποιητή χωρίς την ευθύνη στίχων ανθρωπιάς.

 

Οι ψυχές των όπου γης ποιητών έχουν χρέος να «επανεισάγουν» εικόνες από τα περίκλειστα σε θεατρικότητα ποιητικά «Καβάφεια τείχη» του προδομένου μέλλοντος που, – όπως λέει κι ο μέγας βάρδος – «χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ/ μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μου (μας) έκτισαν τείχη»· κι ο ποιητής του μέλλοντος αναπολεί το Χτες της «συγχρονίας του παρελθόντος», ανακαλύπτοντας τη συναίσθηση των πρώτων παλμών της καρδιάς του «ηλιακού συστήματος» ταξιδευτής ανθρωπιάς, μέσα στην εσωτερική περιστροφική τελειότητα των θαλάσσιων στοχαστικών ουρανών της καρδιάς του. Τα ανάμιχτα συγκινησιακά αισθήματα των ποιητών της Γένεσης ολοένα και πιο πολύ τρέχουν μες τις οδύσσειες της δικής μας Κύπριδας, που ταξιδεύει μες στις φλέβες μας και αναδύεται από τις ψυχές μας. Τρομοκρατημένη στην καρδιά του οικουμενικού ποιητή, από τα τύμπανα των πολέμων, και της εμπειρίες των βιασμών και της σφαγιασμών, η δικιά μας μεγαλόψυχη Αφρώ, ακόμη και με ανοικτές τις πληγές της, σκορπά νοτισμένες ευωδιές κρίνων ελπίδας, ενώνοντας χέρια αγάπης και ενθαρρύνοντας, – σαν συναντά σε κάθε «δαντικό ταξίδι» – και τις αρχαίες Τρωάδες, και τις σημερινές των Σύρων γυναίκες της προσφυγιάς, ακόμη και σε αφιλόξενα τουρκικά παράλια.

 

Η τεχνική της συνθετότητας του ποιητή Ανδρέα Χατζηχαμπή

Σε μια πρώτη θεώρηση αναφορικά με τη συνθετότητα του τελευταίου αυτού έργου του Ανδρέα Χατζηχαμπή διαπίστωσα, ως βασικό κριτήριο, μια αυτοτελή αρχιτεκτονική δομή τριών επικοινωνιακών ενοτήτων σε ένα αυτο-παρατηρούμενο εγχείρημα ενιαίας ποιητικής πράξης (“unit poetic act”), με θεατρικότητα. Το κάθε ποίημα διαθέτει μια δική του αυτοτέλεια, η κάθε ενότητα τη δική της θεματική δέσμη ανθολόγησης, κι όλα μαζί συνιστούν ένα ενιαίο μπουκέτο «ποιητικού λειτουργικού δομισμού» χαλαρών συζεύξεων και υψηλής διακειμενικότητας, που υποδηλώνουν θεατρική – θα έλεγα – επικοινωνία μεταξύ στίχων, ποιημάτων, ενοτήτων και ηρώων, με εναλλασσόμενη σκηνογραφία χώρου και χρόνου. Η βαρύτητα του εγχειρήματός του ποιητή, ως «ενιαία πράξη», εστιάζεται στη «διαμεσολάβηση» του ποιητικού στοχασμού και όχι τόσο στην πληροφορία. Ο ποιητής Θέλει τον στοχασμό του αναγνώστη να περνά διαμέσου των διαδραστικών ιστορικών εικόνων της δικής του συγκινησιακής οδύσσειας αξιών.

 

Ο Χατζηχαμπής, μάς φέρνει τόσο κοντά στην ιστορική και τη μυθολογική τραγωδία της δικής του στοχαστικής οδύσσειας, αγγίζοντας διαλεκτικά οικουμενικές αλήθειες και συνάψιες της αέναης πανανθρώπινης τραγωδίας. Χρησιμοποιεί δραματικές εικόνες με ηθική και υπαρξιακή αλληγορία κι αναδύει την ελπίδα επιστροφής των ξεχασμένων του «νόστου στίχων», που τους θέλει να βγουν ελεύθερα, σπάζοντας το κλειστό παραπέτασμα των άφωνων ποιητών της οικουμένης!

Αναζητώντας τη μέθεξη των ποιητών του κόσμου «με την ομορφιά των φυλακισμένων κρίνων της χρυσής άμμου», τρέχουν οι στίχοι του Κύπριου ποιητή, «καβάλα» πάνω στ’ άρμα του Απόλλωνα, κι αναζητούν με θρησκευτική ευλάβεια τον ήχο της ποίησης που σπάζει αλυσίδες ανάμεσα σε ένα εκτεταμένο ποιητικό δρυμό συμβόλων και στοχαστικών αλληγοριών.

Ο Δημιουργός, με θεία πνοή έδωσε ψυχή στο χώμα, την θέλει την Ψυχή του ανθρώπου ψυχή «Ποιητή» και ψυχή δημιουργού της ποιητικής·

«… καὶ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον, κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ» [Γεν. 1,27].

«… καὶ εἶδεν ὁ Θεὸς τὰ πάντα, ὅσα ἐποίησε, καὶ ἰδοὺ καλὰ λίαν» [Γεν. 1,31]. 

 

Το όνομα

Ο ποιητής Χατζηχαμπής επέλεξε δύο συμβολικά και αλληγορικά ονόματα, για να βαφτίσει τον ταξιδευτή ήρωα των στίχων του! Του χρειάζονταν και τα δυο ονόματα, και το «Οδυσσέας», και το «Αστέρης», σε μια ενιαία Ψυχή· μ’ αυτή τη μορφή μιας δυάδας, ο ποιητής, κατάφερε ν’ αγγίζει υπαρξιακά την τριαδικότητα της ψυχής της γλυκιάς μας πατρίδας, αγγίζοντας την ίδια στιγμή και το σύμπαν, διαμέσου μιας ενιαίας σύζευξης διανοητικής περιπετειώδους τραγωδίας, με στίχους που ενώνουν, και το Πριν με το Μετά, και την πρωταρχική ταυτότητα της πατρίδας όλων των διωγμένων.

 

Οι «ήρωες» του, ή καλύτερα ο Ήρωας του ποιητή, γεννήθηκε ως η ψυχή ενός επικού ταξιδευτή στον χρόνο, ποιητή και στοχαστή. Τον «Οδυσσέα» του, τον θέλει να διαθέτει την υπόσταση ποιητή και τροβαδούρου σε άχρονη διάρκεια του παρόντος, αλλά και να κρατά το αιώνιο πηδάλιο του ταξιδευτή της επιστροφής που καταφέρνει να ξεφεύγει, περνώντας ανάμεσα σε «Λαιστρυγόνας» και «Κύκλωπας», έχοντας πυξίδα: την Ελπίδα της ποιητικής ψυχής του δημιουργού· όμως, την ίδια άχρονη στιγμή, στη στιχουργία του γεννιέται και η δεύτερη υπόσταση του ίδιου Ήρωα, με την οποία, ο ποιητής, θέλει τον Αστέρη «Οδηγό – Δάσκαλο» της πρώτης υπόστασης, αλλά και σύστημα διδαχής του μύθου και της ιστορίας, για την «περί της ελευθερίας των κυμάτων» ανάταση, που σπάζει την εφημερότητα της «σκλαβιάς της χρυσής άμμου», διαποτίζει την «ομορφιά των κρίνων της θάλασσας», χωρίς να απουσιάζει η γλυκύτητα, ακόμη και σε πατήματα «στ’ αγκάθια των αχινών», αφού κι αυτά είναι μέρος από τον νόστο της γένεσης, φτάνει, όμως, να βγει τ’ αγκάθι από την καρδιά της περίκλειστης «Κύπριδας». Στο βιβλίο της ποιητικής του γένεσης, ο Οδυσσέας Αστέρης, μάς μιλά για τη γένεση του ποιητή, τις μοίρες που καιροφυλακτούσαν και για την επώδυνη μεταμόρφωσή του·

 

Ο Χορός

«Αείζωον φως», ανακράζει ο Χορός, με το αιώνιο πρόσταγμα της γένεσης! Μια ποιητική έκρηξη αγάπης Θεού, εισάγεται με την παρουσία Χορού στη σύνθεση της ποιητικής του ποιητή,

«… φωτοβόλησε την αυλή του Θεού,

Άπιαστο πυρ,

Άσπιλο νεύμα

Στον κάμπο του απείρου»

 

Και, οι στίχοι του Χορού σπινθηροβολούν με εξπρεσιονιστικό  ρομαντισμό τη «γένεση» των «λεμονανθών», των «μύρων», των «θαλασσών» και των κατάλευκων «κρίνων του γιαλού», σε μια τελειότητα ανάμιχτων συγκινησιακών στοιχείων ενός ποιητή, που του τσακίζει το «καρύδι του λαιμού» η οδύσσεια της Κύπριδας, που θα τη δούμε και σαν Θούρια Ατάργατις, Αφροδίτη των Σύρων, και σαν Αστάρτη της Τύρου, των Φοινίκων, όπου η καθεμιά τους, γίνεται και Κύπρια «σ’ έναν τόπο που τον δέρνουν αιώνες»!

Εκείνο που δένει τον Αφηγητή, τη Μούσα και τον «ποιητή Οδυσσέα Αστέρη», με τον Χορό, είναι οι «σπίθες ζωής, που φεγγοβολούν σε κάθε αμόλυντη ύπαρξη», μάς λέει ο ποιητής:

«στην αδιάλειπτη μάχη

Φωτός και σκότους

Στα χώματα της ψυχής»! 

 

Το όλο συνθετικό έργο των τριών ποιητικών ενοτήτων της νέας αυτής ανθολόγησης είναι, όπως το θέλησε και το κατόρθωσε ο ποιητής ένα αληθινό ταξίδι στρατηγικής, όπου η ποιητική ψυχή αποκτά το κορμί του διαχρονικού Οδυσσέα και, όπου τα υπολογισμένα «ολοκληρώματα» και οι «διαφορίσεις» αποκτούν τη διαλεκτική διανοητική του ασύμπτωτου Αστέρη με τη μαθηματική κρίση. Το έργο διαβάζεται ως μια ολιστική ποιητική ενέργεια παραγώγων και συναρτήσεων με ορατή τη διαδρομή του ταξιδευτή, τις τοποθεσίες και τον χρόνο. Η ποιητική αφαίρεση του δημιουργού, εστιάζεται σε ένα διαδραστικό διάλογο Ποιητή-Χορού, διάλογος, που αναζητά δρόμο διαμέσου των ανεξερεύνητων διόδων της δικής του Ιθάκης, της απροσπέλαστης των επιγόνων γης, «άγνωστης γης» των ψυχών των διαχρονικά ξεχασμένων όπου γης ποιητών της προσφυγιάς.

 

Η θεατρικότητα του ποιητικού έργου

Ο ποιητής Χατζηχαμπής, με το νέο του βιβλίο δεν έγγραψε απλώς μια ανθολόγηση ποίησης, όπως συνηθίζεται στις μέχρι σήμερα εκδόσεις των ποιητών μας, αλλά χρησιμοποίησε έναν αρχιτεκτονικό προσανατολισμό γραφής, που μας μεταφέρει προβολικά και συμβολικά σε μια νέα μορφή έκδοσης, όπου βάζει ένα διαλεκτικό πρωταγωνιστή τον Οδυσσέα που, όμως, είναι και Αστέρης να παίξει θέατρο. Ο ποιητής χρησιμοποιεί ποιητικά θεατρικά εργαλεία «πράξης σπουδαίας και τέλειας» (1) τον Οδυσσέα Αστέρη, ο ποιητής, τον θέλει Ποιητή! Κατά κάποιο τρόπο ένα διαχρονικό ποιητή, που πηγάζει από τ’ άστρα και ταξιδεύει με τις οδύσσειες του δικού μας εσωτερικού κόσμου. Τα ταξίδια του αγγίζουν τον ορίζοντα των ψυχικών συστημάτων του παρόντος, έχοντας ως περιβάλλον τον κόσμο του κλασσικού και επικού Πριν: κόσμο του Ησίοδου, του Αισχύλου, του Τιμαίου και του Ομήρου, αλλά και τον κόσμο των Μετά Οδυσσειών της Ιθάκης των προσδοκιών μας, του Αύριο! Τον Χρόνο που ταξιδεύει ο δικό μας Οδυσσέας, τον προσδιορίζει σε αφαίρεση η ποίηση, ως μια «συγχρονικότητα της ασυγχρονίας» των στίχων, εφόσον εμφανίζονται ταυτόχρονα στίχοι με αναδυόμενες οικουμενικές εικόνες γένεσης ποιητικών βιωμάτων, και του Σύμπαντος, και της Ζωής, και της δικής μας Κύπριδας, πάντα ως διαφορά του Πριν από το Μετά!

 

Η δραματοποιημένη αυτοτέλεια, και της συνθετικής δομής της ποίησης, και του κάθε ποιήματος, και του κάθε ξεχωριστού στίχου, παίζει με τον χρόνο και τον χώρο σ’ ένα διάλογο «Ταξιδιώτη» με «Χορό». Είναι εμφανής η προσπάθεια – η «πρόκληση» αν θέλετε – του ποιητή να στοχάζεται τη μεγάλη σκηνή των τριών ενοτήτων ζωής, αναπολώντας το πρώτο του παιδικό δωμάτιο. Για ένα θιασώτη της θεατρικής γραφής, το όλο έργο διαβάζεται ως ενιαίο όλο και, εμφανώς προσφέρεται για θεατρική διασκευή παρλάτας και λιμπρέτου ποιητικής τριλογίας, με μουσική υπόκρουση κλασικής δραματοποιημένης δημιουργίας. Ο ποιητής πραγματεύεται διαλεκτικά και το μύθο και την πραγματικότητα και η ποίησή του διαθέτει, και το ψυχολογικό, και το ιστορικό, και το ηθικό περιεχόμενο σε ολοκληρία. Κυρίως ειπείν το ψυχολογικό, το ιστορικό και το ηθικό σύστημα της ποιητικής πλοκής της σύνθεσης, εκφράζουν το τραγικό.

 

Η δομή του βιβλίου σχεδιάστηκε όπως ένα διαδραστικό ερευνητικό πρότυπο Χρόνου-Χώρου, ενός ταξιδιού, όπου συγκρούεται η Επιφάνεια με το Βάθος. Το ταξίδι του ήρωα απεικονίζει την ανατροφοδοτούμενη διαλεκτική ζωντάνια της κίνησης του διαλόγου των εσωτερικών και εξωτερικών συγκρούσεων, μεταξύ ενός Πραγματικού και ενός Συμβολικού Κόσμου, αλλά και μεταξύ του Πριν και του Μετά, έχοντας ως ανεξάρτητη μεταβλητή τη διαλεκτική ποιητική των συγκρούσεων στον Χρόνο και τον Χώρο. Ο ποιητής, ως συγγραφέας σχεδίασε το βιβλίο του, έχοντας κατά νου να φέρει στην επιφάνεια τον εσωτερικό «διάλογο» μεταξύ της ψυχής και της συνείδησης. Η ποιητική, στην αριστερή σελίδα του βιβλίου του, είναι γραμμένη για τη φωνή του Οδυσσέα Αστέρη, που αναπτύσσει διάλογο με τους αναγνώστες/ θεατές/ λαό. Όμως, πάλι, ο ήρωας του Χατζηχαμπή δανείζεται τη φωνή της ψυχής του ποιητή, σε πρώτο κυρίως πρόσωπο. Σ’ αυτό το μέρος της ποιητικής του Ανδρέα Χατζηχαμπή, ο Οδυσσέας Αστέρης βρίσκεται ανάμεσά μας, είναι ο ατομικός ταξιδευτής, ο γεμάτος γνώση και περιπέτεια ψυχικός μας κόσμος, είναι ο δικός μας, ο Πραγματικός Κόσμος της υπόστασης και της ιστορίας μας. Στην άλλη, την απέναντι, τη δεξιά σελίδα του βιβλίου, τοποθετείται ο αιώνιος Χορός, που συλλαμβάνεται, μέσα από την κλασσικότητα της Γένεσής του, πάλι από εμάς, σε συλλογική διάσταση της συνείδησης, στο «Εμείς», όπου το Τώρα συνυπάρχει και με το παρελθόν και με το μέλλον, σε μια «μηχανή του χρόνου», που την θέλει ο ποιητής  να κινείται και στον Χρόνο και στον Χώρο. Το «καράβι του χωρόχρονου» δεν έχει περιορισμούς αυστηρών αιτιοκρατικών συνδέσεων, έτσι, ο Χορός αποκτά άλλοτε ρόλο από τη ψυχή του αφηγητή, άλλοτε ρόλο παρατηρητή κι άλλοτε τροβαδούρου, πάντα όμως σε διάλογο με τη μεγάλη ψυχή του Οδυσσέα Αστέρη. Στη συγκεκριμένη ποιητική επικοινωνιακή δομή μεταξύ της ποίησης της Ψυχής του Οδυσσέα Αστέρη και του Κοινωνικού-Συλλογικού, του «Εμείς», η συνείδηση αποτυπώνει την ύπαρξη της οδύσσειας και τον αστερισμό του πολιτισμού μας, μέσα στην ψυχή του καθενός μας. Με αυτό τον συλλογισμό το όλο έργο του Ανδρέα Χατζηχαμπή συλλαμβάνεται ως ένα «αυτο-παρατηρούμενο εγχείρημα», όπως αρμόζει σ’ ένα ποιητή της προσδοκίας, που αναζητεί τον νόστο της επιστροφής στο κατεχόμενο παιδικό του δωμάτιο, που απλά παρέμεινε «ένα φωτεινό ταξίδι του άλγους», με άπιαστες κορυφές θύμησης! Τον Οδυσσέα, τον συνοδεύει ο νόστος, για μια Ιθάκη·τον Αστέρη η αστροφεγγιά, για μια Ιθάκη, που φωτίζει ένα παιδικό δωμάτιο. Πηγάζει κι από τους δυο, ως μια ενότητα, η υπεροχή του διαχρονικού πνεύματος της ποιητικής, που ταξιδεύει ανάμεσα στις πραγματικές θαλάσσιες και τις συμβολικές έναστρες οδύσσειες των όπου γης προσφύγων και καταδιωγμένων.

 

Δρ Κρίστης Χαράκης

Ακαδημαϊκός

Πρόεδρος Εταιρείας Λογοτεχνών Λεμεσού «Βασίλης Μιχαηλίδης»

Μέλος Φιλολογικού Συλλόγου «ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ»

 

 

ΑΝΑΦΟΡΕΣ

1) Βλ. VI 2-3 Αριστοτέλους Ποιητική.