Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΗΣ ΑΝΔΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΙΔΟΥ-ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ “ΕΙΔΩΛΙΑ” ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΡΑ ΚΡΙΣΤΗ ΧΑΡΑΚΗ

Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΗΣ ΑΝΔΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΙΔΟΥ-ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ
“ΕΙΔΩΛΙΑ”
Χαιρετισμός από τον Δρα Κρίστη Χαράκη
Πρόεδρο της Εταιρείας Λογοτεχνών Λεμεσού: «Βασίλης Μιχαηλίδης»

Η ευλογημένη δημιουργία των ποιητών, του τόπου μας, ξεκίνησε πριν ακόμη ο άνθρωπος ανακαλύψει τη γραφή. Τα ίδια, τα ειδώλια, είναι η «ποιητική» αρχαιολογική μαρτυρία!
“Σταυρόσχημα ειδώλια,
Πήλινα κύπελλα,
Βράχοι,
Σπειροειδή κοσμήματα,
Κυκλικές κατόψεις
Σμίλες χάλκινες
Κάτω από τον πυρωμένο ήλιο•”

ΑΝΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΙΔΟΥ-ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ,
“ΕΙΔΩΛΙΑ” (2015)

Ο άνθρωπος, που διαβάζει ποίηση, παρακολουθεί θέατρο, επισκέπτεται μνημεία, μουσεία και γκαλερί, κι ακούει μουσική, φιλοσοφώντας τα επιτεύγματα του πολιτισμού, είναι η υπόσχεση ευκαιρίας της ανθρωπότητα, για να αλλάξει ο ρους του μέλλοντος, προς τον Άνθρωπο της παγκοσμιότητας του πολιτισμού.

Φίλες και Φίλοι,
Η τέχνη, στην Κύπρο, πάει πίσω στο ξεκίνημα της «νεολιθικής επανάστασης». Ο Άνθρωπος της Κύπρου βίωσε όλες σχεδόν τις πράξεις ενός τραγικού θεάτρου «περιπετειωδών μεταβάσεων» (1), αρχίζοντας από τις σκοτεινές χαοτικές περιόδους (2) του άτακτου κυνηγού των πυγμαίων ελεφάντων και ιπποποτάμων (3) και του τροφοσυλλέκτη της αετόγκρεμης σπηλιάς, του Ακρωτηρίου (4). ‘Όμως, η ποιητική προϊστορική αυλαία άρχισε σιγά-σιγά να ανοίγει, με τη μετάβαση από τη 10η στην 7η χιλιετία. Πρωταγωνιστής της αλλαγής, ο Άνθρωπος της γεωργίας, λάτρης της Γαίας και του Έρωτα, και το ποιητικό σενάριο είναι η αμοιβαία γένεση της τέχνης και της γεωργίας, που προσδιόρισε τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του Ανθρώπου της Κύπρου• χαρακτήρας, που εστιάζεται στο «θάμμα της γένεσης» και το σεβασμό της «θείας» μορφής της γονιμότητας, από τη θεά Γαία στην Κύπρια Αφροδίτη!

Με τον νεολιθικό μας πρόγονο φυτρώνουν μικρές «υδραυλικές κοινωνίες» (5), κοντά σε ποτάμια και τρεχούμενα νερά, στη βάση κάποιων ουσιαστικών χαρακτηριστικών μιας αξιοπρόσεκτης πρωτόγονης πολιτικής ζωής, που δεν άφηνε στην τύχη τα «περιπετέα πράγματα» (6). Έτσι εξηγείται, γιατί οι οικισμοί κτίζονταν στις απότομες φυσικές πλαγιές λόφων, αρκετά μακριά από τη θάλασσα και με ορατότητα τον γαλανό ορίζοντα.

Στην αρχαία Χοιροκοιτία (7), ο νεολιθικός Άνθρωπος της Κύπρου – μιλάμε, για το 7000 χρόνια π. Χ. – «ανακαλύπτει» τις ιδιότητες του «κύκλου», και εφαρμόζει στρογγυλές κατόψεις σε οικισμούς (8), αποτρέποντας τις χειμαρρώδεις ροές να κάνουν ζημιές στο μόχθο του. Κατασκευάζει στέγαστρα, με οιονεί καμπυλοειδή σχήματα, εμπνευσμένα από τη μορφή θαλάσσιων κελυφών, μορφώνοντας μια πρώιμη «μηχανική πρόοδο», που εξουδετέρωνε, χωρίς να γνωρίζει το γιατί, τις «εφελκύστηκες τάσεις», βασική αδυναμία των συγκολλητικών υλικών (9). Ο άγνωστος αρχιτέκτονας της νεολιθικής εποχής, παίζοντας με τον πυλό, δε θα μπορούσε να φανταστεί πόσο θα μεγάλωνε το «μικρό του βήμα» στον αιώνα μας, των πολύπλοκων “υπερβολικών παραβολοειδών δομών”.

Ο συναρπαστικός τίτλος του βιβλίου της Άνδρης Χριστοφίδου-Αντωνιάδου, που μας δωρίζει με τη νέα ποιητική της συλλογή, το «Ειδώλια», εκφράζει πραγματικές αλήθειες με αφαιρετικές εμβαθύνσεις ποιητικής «μετάβασης» στον ορίζοντα του Παρόντος [Παρόν – Παρελθόν, Παρόν – Μέλλον]. Το ποίημα “Η συναυλία στο Κούριο”, επιβεβαιώνει με ενάργεια τη δύναμη εναρμονισμού των «μπλεγμένων φθόγγων», σε ποιητική «χορωδία του χρόνου»• το Τώρα και «πλην Τώρα», το Τώρα και «συν Τώρα», με το Μέλλον να μεταφέρεται στο Παρελθόν και αντιστρόφως, όλα, εμπεριέχονται στην αφαιρετική ορχήστρα της ποίησής της! Το συναίσθημα ενσαρκώνεται με πραγματικούς ρόλους στην ποίηση, που η πραγματικότητα, με την τύφλα της, δεν μπορεί καν να δει. Η ποίηση της Χριστοφίδου, εκπέμπει το “άρωμα χρωμάτων”, που ανοίγει την αυλαία της ιστορίας μας•
«Στάχυα κιτρινωπά,
Πολιορκητές ανελέητοι
Πάνω από αρχαία ερείπια
Και σε ψάχνω
Στις χαραμάδες δίχως ήχο
Στο πληθωρικό τοπίο
Αρχαίου πολιτισμού

Όμως, ακόμη και με το ποιητικό ερώτημα, «τι θεωρούμε πρόοδο πνεύματος», ο σύγχρονος Άνθρωπος, με τη σκέψη του, δύσκολα εντρυφεί στην «ποίηση»• συνήθως καταδεικνύει κάποια εντυπωσιακά επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνολογίας. Όμως πάλι, αν ψάξει κανείς στο βάθος τους, είναι όλα ποίηση. Ο Άνθρωπος, που το 1969 περπάτησε στο φεγγάρι, ίσως απέδωσε την καλύτερη ποιητική έκφραση της σχέσης «επίτευγμα – πρόοδος», “that’s one small step for man, one giant leap for mankind”. Εδώ μιλάμε, για ένα χειροπιαστό παράδειγμα προόδου στην αστροναυτική. Όμως πάλι, η ίδια έκφραση του Νέιλ Άρμστρονγκ, «Ένα μικρό βήμα για ένα άνθρωπο, ένα μεγάλο βήμα για την ανθρωπότητα», θα μπορούσε να έβγαινε εκ στόματος Ρόμπερτ Κοχ, όταν του απονεμόταν το Βραβείο Νόμπελ, το 1905, για την ανακάλυψη του βακίλου, που προκαλούσε τη φυματίωση• εξάλλου, υπόδειγμα μεγάλου βήματος για την ανθρωπότητα, είναι και το μονολεκτικό ποιητικό άλμα «εύρηκα» 200 π. Χ.

Στη γένεσή της, η πρόοδος, είναι «ποίηση»! Η αυτοποίηση της σκέψης, με ελεύθερο στοχασμό, είναι η μητέρα των επιτευγμάτων του πολιτισμού!

– “Εν αρχή ην το Φώς”!
Το φως της γνώσης, εμπεριέχεται στην τιτάνια ποιητική έκφραση του αδούλωτου πνεύματος. Το ακούμε σε υποδείγματα αυθεντικής αυτοποίησης διά της «περιπετειώδους αριστοτελικής μετάβασης», που κατά πάντα ενυπάρχει στην κλιμακούμενη ανησυχία της δραματικής κορύφωσης των μυθικών Προμηθέων, γιατί κάθε φορά, που ο Άνθρωπος απορρίπτει την υποδούλωση του πνεύματος [Αισχύλου «Προμηθεύς Δεσμώτης»], γεννιέται φώς!

Φίλες και Φίλοι,
Με αυτόν τον χαιρετισμό μου, από την ποίηση της Άνδρης Χριστοφίδου, ξεχωρίζω την Τριλογία, «Ειδώλια», τη «Συναυλία στο Κούριο», και τα «Διαμελισμένα αγάλματα», που μορφώνει μεταβάσεις από το Πριν και από το Μετά, στον ορίζοντα του στοχαστικού Παρόντος. Η ποιήτρια, αναπαράγει την ποιητική του Χρόνου, με αυτοαναφορές από το βάθος του εσωτερικού της περιβάλλοντος, και προσφέρει «προκλήσεις» ανάπτυξης της σκέψης, και τον εαυτό της, και σε μας, για μια ενωμένη συνείδηση, απέναντι στην καταληκτική βαρβαρότητα του εξωτερικού περιβάλλοντος. Καταδεικνύει, στιχουργώντας, ότι, το «εμός», το «καλό», το «ωραίο» και το «δίκαιο», βρίσκονται ενεργητικά ενωμένα στη συνείδηση, απέναντι στο «μη-εμός», το «κακό», το «άσχημο» και το «άδικο», που το καθένα απ’ αυτά αποτελεί μια αποκρυπτόμενη συνιστώσα της βαρβαρότητας του περιβάλλοντος• περιβάλλοντος, που ακόμη «περσίζει» και «ελγινίζει», ακρωτηριάζοντας και διαμελίζοντας την ιστορική μας αξιοπρέπεια και το δικό μας σπίτι.

Διαβάζω απ’ τους στίχους της, για τα αριστούργημα του Φειδία, με τις «χρυσές τομές» και τις «εντάσεις»,
«Ανατρίχιασα στην όψη της μετώπης του Παρθενώνα […]»•
Νιώθω την ταραχή της.
Και, συνεχίζει, τη μια ποιητική μετάβαση, στην άλλη,
«Μα δεν ήταν παρά ακρωτηριασμένες μορφές
Που πονούσαν από τον διαμελισμό.
Αίμα δεν έσταζε.
Το μάρμαρο σφάδαζε
Από την απώλεια του σώματος […]»•
Για να μας μεταφέρει, σ’ ένα συγκρουσιακό διάλογο μεταξύ των διαμελισμένων μαρμάρων του Φειδία, στην Ακρόπολη, με τα αιχμαλωτισμένα τους κομμάτια, στις φυλακές της Great Russell Street, με μια σύλληψη, που φέρνει απέναντι την κορυφαία δημιουργική αυτοποίηση της ιστορίας του παγκόσμιου πολιτισμού, με τον ποταπό «νεο-ελγινισμό», που ακόμη στηρίζεται σε «Λαιστρυγόνας και Κύκλωπας». Όμως πάλι, είτε το θέλουν, είτε δεν το θέλουν, η κάθε «οδύσσεια», έχει και πηγαιμό, για την Ιθάκη, αυτό το υπόσχεται η ποίηση•
Ακίνητες μορφές σκαλισμένες στην πέτρα,
Εγκλωβισμένες μέσα στην κορνίζα της μετώπης,
Χωρίς πόδια, χωρίς χέρια, χωρίς στέρνο.
Ιππείς, σάτυροι, πολεμιστές, κούροι
Περιμένουν το άλλο τους κομμάτι
Που βρίσκεται φυλακισμένο και άψυχο
Σε μουσείο στην πόλη της ομίχλης […]»•

Ακούς «γοερές κραυγές» στη ψυχή σου, διαβάζοντας αυτό το κομμάτι. Είναι οι έμφυτες κραυγές της συνείδησής μας, οι «κραυγές των μαρμάρων» της ζωντανής μας ιστορίας, που όπως λέει η ποιήτρια, «επιθυμία τους είναι να ζήσουν».
– Και, ιδού το ερώτημα:
«Έχουμε δικαίωμα να κωφεύσουμε, όταν απέναντι στα φυλακισμένα αριστουργήματα του Φειδία, ακόμη «elgin-ίζουν» οι αρχές»; Και εκεί, που συμπλέει, εν ηρεμία, η ποιητική τριλογία «Ειδώλια», «Συναυλία στο Κούριο» και «Διαμελισμένα αγάλματα», σε τραγγουίλο ποιητικό χρώμα, τον τελευταίο στίχο της “ποιητικής ενορχήστρωσης”, δανείζομαι από τη μετάφραση του Στέφανου Αντωνιάδη, μεταξύ ελπίδας και απόγνωσης,
“Searching for you I find you
And in finding you I loose you
Worry not
The gods have not woken up yet”•
Με διαισθητική μαθηματική σκέψη, μπροστά στις πιο υψηλές θεωρίες συνθετικής ολοκλήρωσης, αναγνωρίζεται, στην ποίηση της Άντρης Χριστοφίδου – Αντωνιάδου, η αυθεντικότητα συνοχής στίχων, ήχων και χρωμάτων, με ποιητικό φέγγος, που φέρνει τον στοχασμό απέναντι στην «περιπετειώδη μετάβαση», χωρίς διασπάσεις συνόλων.

Αγαπητή μου Άντρη,
Εκ μέρους της Εταιρείας Λογοτεχνών της πόλης μας, καλωσορίζω την έκδοση της νέας ποιητικής σου συλλογής. Το «Ειδώλια» είναι ένας ποιητικός «πηγαιμός επιστροφής», που εντρυφεί στη μουσικότητα της αφαίρεσης, ενώνει την προϊστορία με την ιστορία, όλα με πραγματικές και αφαιρετικές «προκλήσεις» στον ορίζοντα των διλημμάτων του παρόντος!
13 Οκτωβρίου, 2015
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
(1) Κατά τον Αριστοτέλη η μεταβολή μιας καταστάσεως λέγεται «μετάβασις» (υπάρχει σε κάθε τραγωδία). Η αριστοτελική έννοια της «περιπέτειας» αναφέρεται στην αντίθετη έκβαση από την πρόθεση και προσδοκία των προσπαθειών ενός δραματοποιημένου ήρωα [Βλ. Αριστοτέλης, «Περί Ποιητικής», 1452a 9-10., μετάφραση Σίμου Μενάρδου, Ακαδημία Αθηνών, Ελληνική Βιβλιοθήκη, βιβλιοπωλείο της Εστίας, Αθήνα, 1936, σελ. 91-92].
(2) Η πρώτη εμφάνιση του ανθρώπου καταγράφεται στη 10η χιλιετία (προ-νεολιθική εποχή).
(3) Καταγράφηκαν υπολείμματα πυγμαίων ελεφάντων και ιπποποτάμων, που πιστεύεται πως έφθασαν στο νησί από τις ακτές των κοντινών ηπειρωτικών χωρών, και πολλαπλασιάστηκαν στην περίοδο της παλαιολιθικής εποχής, πριν ακόμη εγκατασταθεί ο άνθρωπος.
(4) Νότια ακτή της δυτικής επαρχίας της Λεμεσού.
(5) «Υδραυλικές», θεωρούνται οι αρχαίες κοινωνίες, που οργανώθηκαν στη βάση ενός ποταμού. Πιο
χαρακτηριστικές «υδραυλικές κοινωνίες» του αρχαίου κόσμου είναι η Αίγυπτος με το Νείλο και η Μεσοποταμία με τον Τίγρη και τον Ευφράτη.
(6) Στον Ηρόδοτο, Θ.20 αποδίδεται η έκφραση «περιπετέα πράγματα», ως αναφορά, που προκάλεσε την απότομη αλλαγή της τύχης στους Ευβοείς, όταν αυτοί περιφρόνησαν τον χρησμό του Βάκη, κι άφησαν τα πράγματα στην τύχη τους, με αποτέλεσμα να υποστούν μεγάλες συμφορές. Ο χρησμός προς Ευβοείς, αναφέρεται στο εξής: , «Προσέξτε, όταν ο βαρβαρόγλωσσος ζέψει τη θάλασσα με ψάθα από πάπυρο, να απομακρύνεις από την Εύβοια τις αίγες που βελάζουν δυνατά» [Ηροδότου Ιστορίαι, National Geographic, Βιβλιοθήκη Αρχαίας Ελλάδας, Β΄ Μέρος, τόμος 8, εκδ. τέσσερα πι. Α.Ε., Αθήνα 2011, σελ. 184]. Αλλά, κι ο Ευριπίδης (Ανδρομ. 982), στον διάλογο Ορέστη με Ερμιόνη, μιλά «περί περιπετείς τύχας», που προκαλούν αμηχανία, «Νύν ούν, επειδή περιπετείς έχεις τύχας/ και ξυμφοράν τήνδ’ εσπεσούσ’ αμηχανείς,/ άξω σ’ απ’ οίκων και πατρός δώσω χέρι» [Ευριπίδης, National Geographic, Βιβλιοθήκη Αρχαίας Ελλάδας, τόμος 26, εκδ. τέσσερα πι. Α.Ε., Αθήνα 2011, σελ. 158]. (7) Η αρχαία Χοιροκοιτία είναι ένας από τους πιο σημαντικούς προϊστορικούς οικισμούς της έκτης χιλιετίας π. Χ. Βρίσκεται περίπου στο ένα τρίτο της απόστασης από Λεμεσό προς Λευκωσία. Τον οικισμό έφερε στο φως, η αρχαιολογική ανασκαφή του Πορφύριου Δίκαιου• και, από το 1998 έχει καταχωρηθεί από τη UNESCO, ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς. Τα χαρακτηριστικά στοιχεία του οικισμού, που επιβεβαιώνουν ότι υπήρξε μια μικρή, αλλά οργανωμένη «υδραυλική κοινωνία» με προβλεπτικότητα, είναι ότι, αφενός, οργανώθηκε στη δυτική όχθη του ποταμού Μαρόνι, στη βάση του οποίου αναπτύχθηκε η ζωή, και μια πρωτόγονη μορφή αντιπλημμυρικής αρχιτεκτονικής πολεοδομικών σχηματισμών και κυκλικών κατόψεων, και αφετέρου, κράτησε αρκετή απόσταση από τη θάλασσα (6 χιλιόμετρα), με ορατότητα προς τη θάλασσα, προβλέποντας την προστασία του οικισμού από ανεπιθύμητους ξένους.
(8) Βλ., επίσης, παρόμοιους χαλκολιθικούς οικισμούς, όπως η Λέμπα της Πάφου (3900-2500 π. Χ.).
(9) Χαρακτηριστικές είναι οι ιδιότητες του σκυροδέματος (μπετόν), που χρειάζεται οπλισμό, για να αντιμετωπίσει τις «τάσεις εφελκυσμού». Ιδεώδες γεωμετρικό σχήμα, που στατικά εξουδετερώνει τις τάσεις εφελκυσμού, είναι η παραβολή, κάτι, που επιτυγχάνεται, με την παραβολοειδή δομή. Η ίδια η φύση έδωσε το υπόδειγμα, με τα θαλάσσια κελύφη.