ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΣΤΕΛΛΑ

 

Αγαπητέ μου κύριε Δήμαρχε, κυρίες και κύριοι, φίλοι της Λογοτεχνίας,

Ο Ανδρέας Παστελλάς, κατά το φίλο  και βιογράφο του Ανδρέα Μακρίδη, δεν υπήρξε απλώς ένας διακεκριμένος εκπαιδευτικός, την προσφορά του οποίου τιμούμε σήμερα, αλλά υπήρξε μια πολυδύναμη και κορυφαία πνευματική προσωπικότητα της πόλης μας. Το πολυσχιδές έργο του για την παιδεία και τα Ελληνικά Γράμματα, η αφοσίωσή του στον ποιητικό λόγο και η αταλάντευτη επιμονή του στην εθνική μας ταυτότητα και στις ελληνικές μας παραδόσεις τον έχουν καταξιώσει και αναδείξει στο χώρο των διαπρεπών και ξεχωριστών φυσιογνωμιών του ελληνικού πολιτισμού.

Ο Α. Π. γεννήθηκε στην Κάτω Πάφο, το 1932. Φαροφύλακας ο πατέρας του και εκεί έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του.

«Παιδί του φάρου, του φυκιού και της σκληρής πέτρας

τη φωνή μου την πήρε ο θαλασσινός άνεμος

 και μιλάω βραχνά μ’ ένα κοχύλι».

Στα 1939 ο πατέρας του μετατίθεται ως τελωνοφύλακας στη Λεμεσό και, έξι ετών, εγγράφεται στην Β΄ Αστική και από το επόμενο έτος ( λόγω αλλαγής κατοικίας) στην Α΄ Αστική, όπου τελειώνει το Δημοτικό με στρογγυλό 10 άριστα. Μετά εγγράφεται στο Ελληνικό Γυμνάσιο Λεμεσού και ευτύχησε να έχει ως διευθυντή τον μεγάλο δάσκαλο Νικόλα Ξιούτα και αργότερα τον Ιωάννη Γερακάρη και τον Αμφιτρύωνα Υδραίο.  Καθηγητές του ο Νικόλας Ξιούτας, επί τρία χρόνια, ο Κώστας Πηλαβάκης, ο Ηρακλής Αγγελίδης κ. ά. Η αγάπη και η κλήση του προς τη μελέτη και τη λογοτεχνία εκδηλώνεται από τις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου. Το 1950 εγγράφεται στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών στην κατεύθυνση της Κλασσικής Φιλολογίας και στα 1955 επιστρέφει και διορίζεται στο Λανίτειο. Νέος τότε 23 ετών, αναλαμβάνει με ενθουσιασμό τη παιδευτική του αποστολή, αναλαμβάνει όμως και τα καθήκοντά του απέναντι στον εθνικοαπελευθερωτικό μας Αγώνα, που μόλις άρχιζε.

 

 

Το 1956, μετά τον ηρωικό μας πετροπόλεμο του Λανιτείου, ο Άγγλος  κυβερνήτης μας έκλεισε το σχολείο. Στην ΠΕΚΑ συναγωνιστής του ένας άλλος συνάδελφός καθηγητής μας και καταζητούμενος από τους Άγγλους, ο ποιητής Γιάννης Κ. Παπαδόπουλος. Πολύ εύστοχα ο  Ανδρέας Μακρίδης αναφέρει ότι και οι δύο εφάρμοσαν πιστά τη ρήση του Πλούταρχου: «Τελείους δ’ ανθρώπους ηγούμαι τους δυναμένους την πολιτικήν δύναμιν μίξαι και κεράσαι τη φιλοσοφία».  Σε όλη την πορεία της ζωής του διδάσκει και διδάσκεται. Μετεκπαιδεύεται στην Αθήνα και στη Βηρυτό στην διοίκηση σχολείων και αναμειγνύεται ως ενεργός πολίτης.

Υπήρξε από τους ιδρυτές του «Πνευματικού Ομίλου», γραμματέας του το 1961 και εν συνεχεία πρόεδρος. Υπήρξε μέλος του Δ.Σ. του «Απόλλωνος» Λεμεσού και μέλος για τρεις θητείες της Συμβουλευτικής Επιτροπής Γραμμάτων του Υπουργείου Παιδείας. Για πολλά χρόνια της Επιτροπής Δοκιμίων της πρεσβείας της Ελλάδος. Σημαντικό μέλος, για δεκαπέντε χρόνια, της Μόνιμης Επιτροπής Τυποποίησης Γεωγραφικών ονομάτων. Ιδρυτής, από την ίδρυση έως και την αποδημία του «Γλωσσικού Ομίλου Κύπρου», διοργανωτής συνεδρίων για τη γλώσσα και πολλών άλλων εκδηλώσεων. Για πολλά χρόνια υπήρξε μέλος της Επιτροπής Βιβλιοθήκης του Δήμου Λεμεσού και άλλων δημοτικών επιτροπών , όπως εκείνης που διοργάνωσε τον διαγωνισμό Νίκου Νικολαΐδη, κ. ά. Υπήρξε, στα χρόνια 1988 – 1990 πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων Κύπρου, περίοδο στην οποία ανάπτυξε σοβαρή δραστηριότητα.

 

Ως διευθυντής υπηρέτησε στα Λεύκαρα, στο όγδοο Λεμεσού και στο Γυμνάσιο Πέτρου και Παύλου. Το δε 1900 πήρε προαγωγή σε Επιθεωρητή Φιλολογικών μαθημάτων. Όπως πάλι σημειώνει ο βιογράφος του, ο Α.Π. δεν υπήρξε ποτέ ένας κατ’ επάγγελμα, μόνον, Διευθυντής. Στα σχολεία του επικρατούσε γόνιμη αυστηρότητα και άρτια οργάνωση και το τεράστιο παιδευτικό φορτίο ουδέποτε τα κατάφερε να κάμψει το ποιητικό και λογοτεχνικό του πάθος. Ήταν ο θεράπων της παιδείας και παράλληλα ο μύστης του ποιητικού λόγου.

 

 

  Από τα χρόνια της πρώιμης εφηβείας του γράφει και δημοσιεύει ποιήματά του, αναλαμβάνει εργασίες για τον Παλαμά και άλλους λογοτέχνες. Γίνεται τακτικός συνεργάτης του περιοδικού «Κυπριακά Γράμματα», όπου δημοσιεύει δικά του ποιήματα, μεταφράσεις ποιημάτων ξένων ποιητών, όπως του Τ. Σ. Έλιοτ. Και μελέτες όπως: « Η ποίηση στην εποχή μας». Συνεχίζει στα «Κυπριακά Χρονικά» και γίνεται μέλος της Εκδοτικής Επιτροπής υπεύθυνος για την ποίηση, Διαβάζει και εγκρίνει ή απορρίπτει τη δημοσίευση ποιημάτων, κρατά την αλληλογραφία με τους αναγνώστες. Έχει πια αναδειχθεί σε εμβριθή μελετητή, παρουσιαστή και κριτικό της ποίησης και της λογοτεχνίας.

 

Αργότερα, με εκλεκτούς συνεργάτες, εκδίδει το περιοδικό «Επιθεώρηση Λόγου και Τέχνης» που σήμερα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα παλαιά λογοτεχνικά περιοδικά της Κύπρου. Όπως ορθά σημειώνει ο Μακρίδης, όποιος ξεφυλλίζει παλαιά περιοδικά σκοντάφτει συνεχώς πάνω στο όνομα του Παστελλά, που υπογράφει: ποιήματα, κριτικές, σχόλια, μελέτες, μεταφράσεις και τόσα άλλα. Εξίσου όμως σημαντική είναι η αρθρογραφία του για τη γλώσσα, τρέχοντα  προβλήματα, φιλολογικά και ιστορικά θέματα, για την παιδεία και για τόσα άλλα. Εδώ να σημειώσουμε την τακτική συνεργασία του με την εφημερίδα «Λεμεσός» του «Φιλελεύθερου».

 

Τέλος, στο χώρο των προσωπικών του εκδόσεων, το έργο και  η προσφορά του στην Ελληνική – Κυπριακή Γραμματεία, με αυστηρότατα κριτήρια,  κρίνεται  σημαντική και πάρα πολύ αξιόλογη.  

 

• Στα 1970 εκδίδει την ποιητική του συλλογή «Χώρος Διασποράς», η οποία τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο ενώ ποιήματά της, όπως τα « Άδεια θρανία», έμειναν ως πρότυπα και ορόσημα της εποποιΐας του 1955 – 59.
• Στα 1995 κυκλοφορεί η δεύτερη του συλλογή «Μεταθανατίως αποσχηματισθείς»· γραφή που συνδυάζει τα προτερήματα των παλαιότερων ποιητικών κατακτήσεων, με τα ανοίγματα και τα πετάγματα της νεωτερικής ποίησης.
• Στα 2002 εκδίδεται η μελέτη του «Σχήματα Δομών στην ποίηση και την ποιητική του Κωστή Παλαμά» εργασία, που ανοίγει πολλούς νέους δρόμους στην εμβάθυνση και κατανόηση του Παλαμικού λόγου.
• Την ίδια χρονιά εκδίδεται το βιβλίο του «Τα καθ΄οδόν», που περιλαμβάνει φιλολογικά και κριτικά κείμενα, τα οποία γράφτηκαν κατά την μακράν ενασχόλησή του με την έρευνα.
• Τέλος, στα 2003, εκδίδεται το βιβλίο του «Γκρίζο έως βαθύχρωμο σκούρο» και υπότιτλο «Μικρές τομές και ανιχνεύσεις σε μεγάλα θέματα της καθημερινής ζωής». Βιβλίο που περιέχει άρθρα και εργασίες, που δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα «Λεμεσός», που εξέδιδε ο «Φιλελεύθερος».

 

  Αυτός υπήρξε φίλε κύριε Δήμαρχε, αγαπητές και αγαπητοί μου, ο σήμερα τιμώμενος από το Δήμο της πόλης μας και από την Εταιρεία Λογοτεχνών Λεμεσού, «Βασίλης Μιχαηλίδης», της οποίας υπήρξε μέλος, ο σεβαστός μου δάσκαλος, πνευματικός πατέρας και μύστης,  Ανδρέας Παστελλάς.

 

   Η όλη δημιουργική προσφορά του έχει ήδη σημαδέψει την εποχή του και το αξιόλογο κορυφαίο έργο του, έχει σημαδέψει την καθόλου, Πανελλήνια λογοτεχνική δημιουργία.